Vervolg rondrit Groningen(2)

Verlaat de Borg Verhildersum aan de zuidkant via de imposante oprijlaan richting de Wierde en sla op de Wierde rechtsaf. Bij de brug over de Hoornse Vaart wijzigt de straatnaam in Dijkstilsterweg. Volg die weg tot dat u de N361 kruist. Steek de weg over naar de Borgweersterweg, richting Wehe den Hoorn. Dit dorp met circa 700 inwoners is verdeeld over twee geloven: Wehe is overwegend hervormd, den Hoorn is overwegend katholiek. Sla in het dorp op de Borgweersterweg de eerste weg aan de linkerhand, de Havenstraat in, richting Molerij. Bij het passeren van wederom de Hoornse Vaart wijzigt de straatnaam van Havenstraat in Nijklooster. Na een flauwe bocht naar links, op de kruising met de Broeksterkleiweg wijzigt de straatnaam opnieuw : de Hendricus van Cappenbergweg. U rijdt in de richting Molenrij en na het in het dorp passeren aan de linkerhand van het (uitstekende) restaurant/herberg de Molenrij slaat u linksaf de Wiherenweg op, richting Kleine Huisjes. Het haventje van Molenrij en de aangelegen arbeidershuisjes stond vroeger lokaal ook wel bekend als Balkan, als referentie aan de vele conflicten die bewoners (met uitgebreide gezinnen) onderling hadden over de beperkte ruimtes bij de kleine huisjes. Tegenwoordig is het een recreantenhaven die alleen nog dient voor de pleziervaart. Tot in de jaren 1970 waren er echter ook enkele graanhandelaren en scheepsbouwers gevestigd in de haven van Molenrij. Kleine Huisjes is in de 19e eeuw ontstaan. De huisjes werden bewoond door landarbeiders die voornamelijk werkten in de toen ontstane (kwelder)polders, de Bokumerpolder, de Ikemapolder en de Negenboerenpolder, alle ten noorden van het dorp.De bij de polders horende boerderijen zijn: Oud Bokum, Nieuw Bokum, Ikema en Feddemaheerd. Eind 2018 was Kleine Huisjes landelijk in het nieuws. Dat kwam door de Kersttoespraak van Koning Willem Alexander.

In Kleine Huisjes slaat u rechtsaf, en volgt u de Dijksterweg, later de Broeksterweg en verderop de Ouddijksterweg genaamd totdat u aan de linkerhand de Wiebenerweg kruist. U slaat daar links af richting het noorden, Pieterburen de Wiebenerweg op totdat u op de t-kruising de Wierhuisterweg bereikt. U slaat dat rechtsaf, richting het dorp Pieterburen. Het dorp met een kleine 500 inwoners is vooral bekend geworden door de zeehondencentrum van (vml) Leni ’t Hart.

Maar is is meer te doen: De gotische Petruskerk met een pneumatisch orgel in de kast van het Schnitgerorgel en houtsnijwerk van Allert Meijer en Jan de Rijk, alsook de beroemde botanische heemtuin, genaamd Domies Toen. Pieterburen is eveneens de startplaats voor het zogenaamde Pieterpad en de vertrekplaats voor wadlopers. Het ligt tevens op de route van de 4880 km lange wandelroute E9.

Bij het verlaten van Pieterburen volgt u de Hoofdstraat, die na enige tijd overgaat in de Westernielandseweg in westelijke richting naar Westernieland.

De kerk van Westernieland dateert waarschijnlijk uit het midden van de 13e eeuw (volgens sommige bronnen uit de 14e eeuw; na de bedijking) en heeft mogelijk een houten voorganger gehad. De kerk is waarschijnlijk gesticht vanuit Pieterburen, gezien het feit dat in een oorkonde uit 1371 de zinsnede ‘parochiani Sancte Petri in Nova Terra’ wordt gebruikt. De kerktoren dateert uit de 14e eeuw. In 1831 werd de kerk ingrijpend verbouwd en in 1877 van binnen en buiten gepleisterd. Deze pleister zorgde ervoor dat de kerk van binnen vochtiger werd en rot begon op te treden. In 1958 was dit zover voortgeschreden dat de kerk moest worden gerestaureerd.

De toren is aan westzijde aan de kerk vastgebouwd en is vrij laag. De galmgaten bevinden zich daardoor niet aan oostzijde. Als de klok luidt wordt dit doorgaans beter gehoord in Pieterburen en Kaakhorn dan in Westernieland zelf. De toren werd in 1926 gerestaureerd met een andere steensoort nadat de voorgevel naar beneden was gestort. De toren staat scheef (het best te zien is dit aan de ingang), maar is door allerlei aanpassingen zo hersteld dat het lijkt alsof deze recht staat. De kerk kreeg in de jaren 1980 de gele bepleistering en is tussen 2001 en 2003 voor het laatst gerestaureerd. De torenklok uit 1753 van de hand van Johannes Borchhardt werd in 1943 gevorderd door de Duitsers en is nooit teruggevonden. De huidige klok werd in 1964 gegoten bij Van Bergen te Heiligerlee. In de kerk bevinden zich onder andere een preekstoel uit 1660, een avondmaalsbeker uit 1706, een 18e-eeuwse doopvont en een Van Oeckelenorgel uit 1893.

De huidige pastorie naast de kerk dateert van 1882 en is opgetrokken in eclectische stijl. In tegenstelling tot de aanduiding ‘weem‘ op de voorgevel is deze naam historisch nooit voor deze pastorie gebruikt (in 1850 waren de meeste pastorieboerderijen al verdwenen). De huidige pastorie staat op de plek van de boerenschuur van de vroegere pastorieboerderij, waarvan het voorhuis vroeger op de kerk was gericht. In 1882 werd de oude boerenschuur dus afgebroken en vervangen door een nieuw voorhuis, zodat er twee voorhuizen tegen elkaar aan stonden. In 1930 is het oude voorhuis gesloopt. In 1944 werd in de huidige pastorie cabaretier Freek de Jonge geboren als zoon van dominee de Jonge, die echter al twee jaar later alweer uit Westernieland vertrok. Zijn opvolger als dominee was Alje Klamer, die bekend werd bij de IKON en in de jaren 1950 de laatste dominee was die in de pastorie woonde. Westernieland is tevens de woon- en werkplaats van de bekende Groninger schilder Henk Helmantel

Sla in Westernieland rechtsaf de Dirk Wierangastraat in, anders gezegd blijf de doorgaande weg volgen richting Den Andel. Voorbij de overgang van de Dirk Wieringastraat in de Tammenseweg slaat u linksaf richting Den Andel, de Oude Dijk op.

Den Andel is een agrarisch dijkdorp dat met name uit lintbebouwing bestaat. De bebouwing strekt zich uit langs de oost-westelijke richting verlopende Oude Dijk en de haaks daarop staande Streekweg naar het zuiden toe. Op de kruising van beide wegen staat prominent het in 1910 in Art Deco opgetrokken vroegere hotel van der Steeg (later De Gouden Korenaar), waar sinds de jaren 1990 een galerie (Galerie Den Andel) is gevestigd door Steven John Roberts (Geboren Australia 1945) en Hélène Grégoire (geboren Amsterdam 1946). De oude zeedijk (Oude Dijk) waaraan Den Andel lag brak door tijdens de Kerstvloed van 1717, waarbij duizenden doden vielen in de provincie en in Den Andel op de kerk na alle huizen werden weggevaagd. Na die ramp werd 1850 meter noordelijker een nieuwe dijk gebouwd. Bij het aanleggen van de nieuwe dijk werd ook de grond van de oude dijk gebruikt. Van de oude dijk resteert nu alleen nog een klein stukje iets ten oosten van Westernieland (aan de Dirk Wieringastraat; 53° 23′ 46″ NB, 6° 29′ 45″ OL) dat door stichting Het Groninger Landschap is uitgeroepen tot het kleinste natuurgebied van de provincie Groningen.

Na de lintbebouwing van Den Andel te hebben gepasseerd blijft u de Oude Dijk, die overgaat in de Westervalge volgen totdat u op de T-kruising met de N363 kruist. Bij de eerste mogelijkheid slaat u de Juffer Marthastraat richting Warffum op. U blijft deze weg volgen tot de kruising met de Wethouder G. Reinderstraat. Daar slaat u linksaf richting Noordpolder(zijl) op.

Warffum is met een oorspronkelijke grootte van 16 hectare de qua omvang grootste wierde van Nederland en met een hoogte van 5,75 meter ook een van de hoogste van Groningen. De wierde is een beschermd dorpsgezicht. Het dorp bezit een klein openluchtmuseum, genaamd Het Hoogeland, waarvan de huizen deel uitmaken van het dorp. Zo is een helft van een huis te bezichtigen, terwijl de andere helft wordt bewoond. Op het terrein staat ook Molen De David, het kleinste zaagmolentje van Nederland.

Ten zuiden van het dorp ligt het kanaal het Warffumermaar. Ten noorden verbindt het Polderdiep het dorp met de Noordpolder. In het Polderdiep ligt een (voormalige) schutsluis, het Warffumerverlaat, en een keersluis genaamd de Klief of de Wachter. Het dorp heeft een station aan de spoorlijn van Groningen naar Eemshaven, waar een uniek voor Nederland ondergronds relaishuis van ProRail ligt. Op de wierde van het dorp bevindt zich de middeleeuwse hervormde kerk van Warffum; deze kerk is in baksteen verhoogd in de tweede helft van de 16e eeuw. In de 19e eeuw zijn schip en koor van de kerk gepleisterd in neogotische trant, naar een ontwerp van de architect Nicolaas Willem Lit. Net buiten Warffum staat de Breedenborg in het gehucht Breede. In 1868 werd in Warffum de eerste Rijks-HBS op het platteland opgericht. Jaarlijks wordt in Warffum een internationaal (volks-)dansfestival gehouden: Op Roakeldais.

VORIGE VOLGENDE